Σε μία περίοδο που η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει επικεντρωθεί πλήρως με τη διαχείριση της πανδημίας του κορονοϊού, κατατέθηκε σε δημόσια διαβούλευση το Σχέδιο Νόμου με τίτλο “ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ”, με το οποίο αφαιρούνται αρμοδιότητες από αυτήν.
Συγκεκριμένα μέσα από την ανάγνωση του Σχέδιου Νόμου εντοπίσαμε διατάξεις οι οποίες αφαιρούν από τις Περιφέρειες σημαντικές αρμοδιότητες και την δυνατότητα αυτοτελών αποφάσεων όπως ίσχυε μέχρι σήμερα. Τρανταχτό παράδειγμα είναι η αφαίρεση της αρμοδιότητας των Περιφερειακών Συμβουλίων για την έγκριση του Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ), η οποία αναφέρεται στο Άρθρο 83 παρ.3, του Σχεδίου Νόμου.
Πιο συγκεκριμένα, με την προτεινόμενη τροποποίηση της παραγράφου 2(β) του Άρθρου 35 του νόμου 4042/2012, δεν μπορεί να αναθεωρηθεί κανένα ΠΕΣΔΑ εάν δεν συμφωνήσει η “Αρχή του Ενός” !
«2.β) Το Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) εγκρίνεται από την Περιφέρεια με απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου εντός δύο μηνών από σύμφωνη γνώμη του Γενικού Γραμματέα Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας κατόπιν ελέγχου ουσίας και συμβατότητας με το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ). Σε περίπτωση άπρακτης παρέλευσης της προθεσμίας των δύο μηνών, η έγκριση του ΠΕΣΔΑ γίνεται από τον Γενικό Γραμματέα Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων εντός ενός μηνός. Η απόφαση δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.»
Δηλαδή η “Αρχή του Ενός” θα κάνει έλεγχο ουσίας και το Περιφερειακό Συμβούλιο μπορεί να προχωρήσει ΜΟΝΟ εάν έχει τη σύμφωνη γνώμη του Ενός !
Δηλαδή ΟΛΑ τα Περιφερειακά Συμβούλια της χώρας μπορούν να εγκρίνουν μόνο τα ΠΕΣΔΑ που εγκρίνει ένα πρόσωπο ,το οποίο θα έχει και τον τελικό λόγο.
Μάλιστα αν εντός 2 μηνών δεν συναινέσουν τα Περιφερειακά Συμβούλια στην “Αρχή του Ενός”, τότε ο ‘Ένας” θα αποφασίσει μόνος του, καθόσον “Σε περίπτωση άπρακτης παρέλευσης της προθεσμίας των δύο μηνών, η έγκριση του ΠΕΣΔΑ γίνεται από τον Γενικό Γραμματέα Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων εντός ενός μηνός” !
Τι ισχύει μέχρι σήμερα στο ζήτημα αυτό;
Το Περιφερειακό Συμβούλιο ελάμβανε τη γνώμη των αρμοδίων Υπηρεσιών και γινόταν έλεγχος τυπικής νομιμότητας. Δεν χρειαζόταν ούτε να γίνει έλεγχος ουσίας αλλά, προφανώς, δεν χρειαζόταν να έχουν τη σύμφωνη γνώμη κανενός, παρά μόνο του Περιφερειακού Συμβουλίου και βέβαια η απόφαση κυρωνόταν από τους αρμόδιους υπουργούς Εσωτερικών και Περιβάλλοντος.
Αυτό αναφέρεται στο άρθρο που ισχύει μέχρι σήμερα και αναφέρει επί λέξη:
«2.β) Το ΠΕΣΔΑ της προηγουμένης παραγράφου εγκρίνεται από την Περιφέρεια με απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, που λαμβάνεται έπειτα από γνώμη της αρμόδιας Διεύθυνσης της Περιφέρειας, της Περιφερειακής Επιτροπής Διαβούλευσης και των Γενικών Γραμματέων Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Περιβάλλοντος και Ενέργειας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η απόφαση του προηγουμένου εδαφίου κυρώνεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με την οποία πιστοποιείται η τυπική νομιμότητα και η συμβατότητα του ΠΕΣΔΑ με το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων και η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.»
Αρχικά ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κωστής Χατζηδάκης έκανε μια επίσημη παρουσίαση του πλαισίου που θα κινηθεί το Σχέδιο Νόμου, στο Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας , στις 24 Φεβρουαρίου όπου μίλησε για τη σύναψη μίας συμμαχίας με την Τοπική Αυτοδιοίκηση σε μία εθνική προσπάθεια για την προστασία του περιβάλλοντος.
Ο κ. Χατζηδάκης, είχε αναφέρει στο ΔΣ της ΕΝΠΕ πως προτεραιότητα του ΥΠΕΝ και της κυβέρνησης είναι η προστασία του φυσικού πλούτου της χώρας μέσω της ορθής διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών, οι οποίες καλύπτουν το 40% της έκτασής της, με τη δημιουργία ενός νέου ευρωπαϊκού μοντέλου διαχείρισης. Ο κ. Χατζηδάκης είχε κάνει λόγο για μια «εθνική προσπάθεια για μία ολοκληρωμένη προσπάθεια στη διαχείριση των απορριμμάτων, έτσι ώστε να καλύψουμε όσο ταχύτερα γίνεται το κενό». Είχε επίσης αναφέρει ότι θα δοθεί προτεραιότητα στη δημιουργία τριών μονάδων στην Αττική και δύο στην Κεντρική Μακεδονία, ενώ κεντρικοί στόχοι αποτελούν η ανακύκλωση, η διαλογή στην πηγή, τα πράσινα σημεία, τον καφέ κάδο με έμφαση αρχικά στα εστιατόρια και τα ξενοδοχεία, ενώ θα εξεταστεί και η λειτουργία των Συστημάτων Ανακύκλωσης και Διαχείρισης απορριμμάτων, αλλά και η ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων, καθώς και τα έργα για την αντιμετώπιση των ζητημάτων των υγρών αποβλήτων και οι βιολογικοί καθαρισμοί για οικισμούς άνω των 2.000 κατοίκων.
Τότε ο υπουργός είχε ενημερώσει την Ένωση Περιφερειών ότι θα της αποσταλεί το Σχέδιο Νόμου για να υπάρξει και η επίσημη τοποθέτηση από το όργανο επί των άρθρων. Όπως γνωρίζουμε υπάρχει ήδη μια εσωτερική διαδικασία ενημέρωσης στην ΕΝΠΕ , αφού οι υπηρεσίες της επεξεργάστηκαν το Σχέδιο Νόμου και έχουν στείλει ενημερωτικό σημείωμα και στους 13 περιφερειάρχες για να τοποθετηθούν επί του σχεδίου και να υποβάλλουν ενστάσεις και προτάσεις.Βέβαια η εμπλοκή τους με το θέμα του κορονοϊού έχει βάλει σε δεύτερη μοίρα ανάλογα θέματα , ενώ υπάρχει η εντύπωση ότι το θέμα δεν θα κατατεθεί άμεσα στη Βουλή , εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων που δυσχεραίνουν το έργο των αρμόδιων επιτροπών της και η φύση του νομοσχεδίου είναι τέτοια που απαιτεί την παρουσία πολλών φορέων.
Πάντως γνωρίζουμε ότι έχουν εντοπιστεί σημεία που επιδέχονται σοβαρής συζήτησης και αποτελούν αγκάθι για να υπάρξει συμφωνία και συναίνεση. Ήδη εντοπίσαμε το σοβαρό θέμα της έγκρισης του Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ). Υπάρχουν επίσης προτεινόμενες τροποποιήσεις των παραγράφων 2(γ) & 2(δ) του Άρθρου 35 του νόμου 4042/2012 γίνεται προσπάθεια να εφαρμοστεί η “Αρχή του Ενός” και δίνονται υπερεξουσίες στον Γενικό Γραμματέα Συντονισμού Διαχείρισης Απορριμμάτων.
Αυτό που θα πρέπει να τονιστεί είναι ότι σε μια περίοδο που η κεντρική γραμμή είναι να ενισχυθεί ο αυτοτελής ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης ,α και β βαθμού, η προσπάθεια να μπουν φίλτρα ελέγχου στον αποφασιστικό ρόλο της είναι μια λεπτή ισορροπία που μπορεί με λάθος επιλογές να δημιουργήσει επικαλύψεις και γραφειοκρατικές ανασχέσεις στην αποτελεσματικότητα της.
Προφανώς η συγκεκριμένες διατάξεις να μην είναι επιλογή της πολιτικής ηγεσίας και κυρίως του πρωθυπουργού και να αποτελεί προσωπική επιλογή μεμονωμένων προσώπων που αναζητούν υπερεξουσίες. Άλλωστε το Μέγαρο Μαξίμου έχει καθιερώσει τακτική συνάντηση του πρωθυπουργού με τους 13 περιφερειάρχες, ενώ το Υπουργείο Εσωτερικών προέβη σε σημαντικές ενέργειες ενίσχυσης και εξασφάλισης της κυβερνησιμότητας τους.
Σίγουρα είναι ένα θέμα που θα μας απασχολήσει και θα επανέλθουμε άμεσα, αναμένοντας να υπάρξει και επίσημη τοποθέτηση των θεσμικών οργάνων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δεδομένου ότι η συγκυρία είναι τέτοια που ενδέχεται να καθυστερήσει τις όποιες εξελίξεις.