ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ
Γράφει η Αργυρώ Χατζηπαναγιώτου
Το άστρο της Θεανούς έλαμψε , τον 4ο αιώνα π. Χ. , στον Κρότωνα, αρχαία ελληνική αποικία, στην περιοχής της Καλαβρίας, Ιταλία.
Στην Αρχαία Ελλάδα, το λίκνο της δυτικής γνώσης, όπου γεννήθηκε η φιλοσοφία, στοχαστές, επιστήμονες και μαθηματικοί έδωσαν υπόσταση στη σκέψη. Ανάμεσα τους υπήρξαν αρκετές γυναίκες που ξεχώρισαν για το ταλέντο τους και τις ιδιαίτερες γνώσεις τους.
Ο κύκλος του φιλοσόφου Πυθαγόρα ήταν ο πρώτος στον οποίο οι γυναίκες μπορούσαν να μάθουν και να αναπτύξουν τη σκέψη τους. Μία από αυτές τις γυναίκες ήταν η Θεανώ, η οποία έγραψε δοκίμια για τη Φιλοσοφία, τα Μαθηματικά και την Ιατρική, και στην οποία αποδίδεται το μαθηματικό θεώρημα της “χρυσής τομής”, που χρησιμοποιούταν στην αρχαιοελληνική αρχιτεκτονική.
Η Θεανώ γεννήθηκε το δεύτερο μισό του 6ου αιώνα π.Χ. στους Θούριους, αποικία των Αθηναίων στην Κάτω Ιταλία. Ο πατέρα της ήταν ο Βροντίνος,* φιλόσοφος και φίλος του Πυθαγόρα.
Η Θεανώ θα σπουδάσει στη σχολή του Πυθαγόρα, όπου εκεί συνυπήρχαν, αρμονικά, άνδρες και γυναίκες που αποτελούσαν μία επίλεκτη ομάδα φιλοσόφων και μαθηματικών.
Η Θεανώ ήταν μία καλή μαθήτρια που με τον καιρό έφτασε να γίνει δασκάλα. Δίδαξε αστρονομία και μαθηματικά στις σχολές του Πυθαγόρα στον Κρότωνα. Ο Πυθαγόρας την ξεχώρισε, την επέλεξε ως σύζυγό του και μαζί απέκτησαν πέντε παιδιά.
Στη Θεανώ αποδίδονται τα παρακάτω έργα: «Πυθαγόρεια αποφθέγματα», «Συμβουλαί προς τις γυναίκες», «Περί Ευσεβείας», «Φιλοσοφικά Σχόλια», «Επιστολαί», «Πυθαγόρου βίος», «Θεωρία των αριθμών», και η «Δόμηση του Σύμπαντος».
Η Θεανώ διατύπωσε τη θεωρία ότι το σύμπαν αποτελείται από δέκα ομόκεντρες σφαίρες που κινούνται γύρω από μία κεντρική φωτιά
Από το έργο της σώζεται ένα τμήμα της πραγματείας: “Περί Ευσεβείας”. Αλλά πιστεύεται ότι η Θεανώ είχε ένα εκτενές φιλοσοφικό και μαθηματικό έργο, ακόμα και ιατρικό. Από τις μαθηματικές έρευνές της, προέκυψε η προσέγγιση της ύπαρξης της χρυσής αναλογίας, μια έννοια που σχετίζεται με την ουσία του σύμπαντος. Μία θεωρία που επιστήμονες την ανέπτυξαν πολύ αργότερα.
Ανέπτυξε τις πυθαγόρειες θεωρίες που σχετίζονται με την ύπαρξη των φυσικών αριθμών σε όλα τα πράγματα και με τη δυνατότητα να εκφράζουν αριθμητικά το μέγεθος οποιουδήποτε στοιχείου της φύσης.
Υποστήριξε ένθερμα την τάξη και την αρμονία όχι μόνο στα μαθηματικά, αλλά και στη ζωή γενικά. Η σύζυγος του Πυθαγόρα ήταν μία γυναίκα που υπερασπιζόταν την καθεστηκυία τάξη και ως εκ τούτου πίστευε στην ανάγκη της διατήρησης της παράδοσης.
Η Θεανώ απεβίωσε σε κάποιο χρονικό σημείο του 5ου αιώνα π.Χ. Το έργο της θεωρείται σημαντικό και πηγή έμπνευσης για τις μεταγενέστερες γενιές φιλοσόφων, ανδρών και γυναικών. Ανάμεσά τους λέγεται ότι ήταν και η Υπατία η Αλεξανδρινή.
* Σημείωση: Κατ’ άλλους ο Βροντίνος ήταν σύζυγος της Θεανούς. Σύμφωνα με τον Δικαίαρχο, Έλληνα φιλόσοφο 4ου-3ου αιώνα π.Χ, η Θεανώ ήταν οπαδός του Πυθαγόρα και όχι σύζυγος. Ο δε ποιητής Ερμησιάναξ, λέει ότι ο Πυθαγόρας την αγαπούσε με πάθος. Ως σύζυγος του Πυθαγόρα εμφανίζεται αργότερα από ρωμαϊκές πηγές.
Η Αργυρώ Χατζηπαναγιώτου είναι εκπαιδευτικός με Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Μεθοδολογία και Έρευνα της Λογοτεχνίας, UNED, Μαδρίτη